TARİHÇİ, Araştırmacı yazar Baki Sarısakal, geçmişin karanlık sayfalarına bir kez daha ulaşmasa belki mazinin bir yerinde unutulup, gidecekti o değerli evrak. Tarih: 21 Eylül 1329( 1910)..
Osmanlı padişahının verdiği yetki ile Nafıa Nazırı Osman Nizami ile Rum kökenli Türk vatandaşı, bir dönem Samsun milletvekilliği ve dönemin Ticaret Odası Başkanlığı’nı yapan Arzuoğlu Todaraki Efendi arasında imzalanan sözleşme ile Samsun’un raylı sisteme(Tramvay) kavuşturulmasının ilk adımı atılıyor..
Halk Gazetesi’nin bugünkü manşetinde ve haberin içeriğinde tüm ayrıntıları bulacaksınız. Şahsen ben okurken tarih, yeniden canlandı gözlerimin önünde… Yeni neslin hemen, hemen hiç duymadığı… Yaşı ellilerde olan insanların belki sonradan duyup, bir kısmını hayal, meyal hatırladığı birçok mekan ve yörenin ismi geçiyor sözleşmede..
İdadi mektebi..
Yarış meydanı..
Saat meydanı..
Rum Kilisesi..
Gümrük Binası..
Samsun Ticaret Odası Reisi Arzuoğlu Todaraki Efendi, 14 Mart 1910 tarihli dilekçe ile İstanbul’a başvurarak Samsun’da “Tramvay İnşa ve Tesisi İşini” 50 yıl süreyle talep ediyor… Güzergahları ve sistemi belirlemek amacıyla Todaraki Efendi bu iş için Avrupa’dan mühendisler getirerek çalışmalar yaptırıyor. Kendisi de bu arada iki kez Avrupa’ya gidiyor. Sonuçta padişahlığın onayıyla, 14 Eylül 1329 tarihinde imzalanan anlaşma ile “ Samsun kentine isale olunacak su ile elektrik tenviri ve elektrikli tramvayın yapım ve işletme imtiyazı” Arzuoğlu Todaraki’ye veriliyor.. 7.8 km . uzunluğunda üç hattan oluşuyo güzergah..
1. Hat: Gaz deposu- Gümrük Binası- Saat Meydanı- Hükümet Konağı- Şimendifer İstasyon(Gar)- Mert Irmağı- Yarış Meydanına( Bugünkü 19 Mayıs Stadyumu ve Sanayi sitelerinin olduğu yer) ulaşan 4 km .lik hat..
2.Hat: Saat kulesi- Rum Kilisesi- Çiftlik Caddesi Hattı. 2.3 km ..
3.Hat: Ana hattan, İdadi Mektebi- Bağdat Caddesi- Kadıköy Hattı. 1.5 km ..
Sistemin tüm ayrıntıları ve yapım sözleşmesini Türkçeleştirmiş Baki Sarısakal. Samsun 1910’dan bu yana tam 100 yıldır yaşıyor bu rüyayı anlayacağınız.. İlk adımı atan bir Rum… Her ne kadar Türk vatandaşı da olsa bir Rum.
Yaşadığı ve milletvekili ve Ticaret Odası Reisi olarak hizmet verdiği kente bundan tam 100 yıl önceki şartlarda böylesine bir hizmeti getirmeyi şiar edinmiş. Çağdaş bir kent olmak yolunda 100 yıl önce üretilmiş bir proje.. Samsun’da üretilmiş, padişahlık katında kabul görmüş.. Hafif Raylı Sistem düşüncesi, yeni değil anlayacağınız Samsun için..
Konumu itibariyle kendisine layık görülen bir projeye Samsun tam 100 yıl sonra kavuşmak üzere.. “Bir Asrın rüyası” gerçekleşmek üzere.. Ne garip değil mi?. Ne amaçla olursa olsun bundan 100 yıl önce bir Rum, bu rüyayı gerçekleştirmek üzere bir adım atıyor.
Yüz yıl sonra, sistemin önüne kazık çakmak için ne yazık ki, birileri hala bacak vuruyor..
Günün sözü… Siz yeter ki hizmet aşkına sahip olun.. Her rüya bir gün gerçekleşiyor…
/Nusret SAĞLAM
26 Kasım 2009
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder