İnsan ihtiyaçları her geçen gün çeşitleniyor ve
artıyor. Bundan 10-15 yıl önce çoğumuzun farkında bile olmadığı birçok şey
artık önemli bir ihtiyaç. Cep telefonu ile taşınabilir diskler bunlardan sadece
birkaçı. Teknoloji ilerledikçe, ileri teknoloji ürünleri de hayatımıza girdikçe
yeni yeni şeyler öğrenmek durumunda kalıyoruz. Bu nedenle içinde bulunduğumuz
çağa da bilgi çağı adı veriliyor.
Gelişen teknoloji ile birlikte bir zamanlar
insanların para kazanıp geçimlerini sağladığı bazı meslekler de bir bir yok
olmaya yüz tuttu. Öyle ki, genç kuşaklar bundan 25-30 yıl önce revaçta olan
bazı mesleklerin adlarını bile bilmiyor. Bir zamanlar Samsunun Ayvacık, Terme,
Çarşamba, Tekkeköy, Kavak, Lâdik, Asarcık, Havza, Alaçam, Yakakent, Bafra ve
Vezirköprü ilçeleri ile köylerinde ağırlıklı olarak yapılan semercilik,
keçecilik, tahta kaşıkçılık, nalbantlık, çıracılık, değirmencilik, demircilik,
basmacılık, urgancılık, çömlekçilik, bıçakçılık, süpürgecilik, hallaççılık,
bastonculuk, kalaycılık, sedefçilik, lehimcilik, bakırcılık, sepetçilik,
yoğurtçuluk, bileyicilik, meycilik ve taş ustalığı gibi meslekler yok olmaya
yüz tutan meslekler arasında yer alıyor.
Kavak İlçesi'ndeki birçok tuğla ve kiremit
fabrikası ne yazık ki kapandı. Topraktan yapılarak yoğun emek gerektiren
kiremidin yerini, plastikten yapılan, uzun ömürlü ve ucuz, montajı daha kısa
bir zamanda yapılıp ucuz işçiliği olan plastik kiremitler aldı. Ahşap
doğramadan alüminyum doğramaya sonra da seri ‘pen' imalatına geçildi.
İnşaatlarda beton ve duvar işçiliğinin yanında sıva işçiliği de yerini giderek
hazır ürünlere bıraktı. Hazır beton kalıplar ile duvar kaplama malzemeleri
yoğun olarak kullanılmaya başlandı. Bilgisayarın günlük yaşamda yaygın kullanımı
ile birlikte, fotoğrafçılık mesleği de yok olmaya yüz tuttu. Dijital teknoloji,
klasik fonografçılık mesleğini neredeyse bitme noktasına getirdi.
Modası geçen, devrini tamamlayan meslekler
piyasadan sessiz sedasız çekilirken, bazı meslek ve el sanatları da kaybolmamak
için adeta direniyor. En şanslı olanlar da, kültürel ve turistik değer taşıyan
meslek sahipleri. Tarihi konakların cafe ve restoran olarak işletildiği
günümüzde sedefçilik, ahşap oymacılığı ve bakırcılık gibi el sanatları da artık
turistik amaçlı üretiliyor.
Plastik gereçlerin kullanılmaya başlamasıyla
birlikte; topraktan yapılmış çanak,
çömlek, testi, sürahi, bardak, kâse, küp ve saksı üretimi düştükçe düştü. Yoğun
emek gerektiren faaliyet kollarında yapılan üretim ve buna bağlı olarak istihdam
miktarı da her geçen yıl geriliyor. Artık birçok meslek ya tarihe karıştı ya da
can çekişiyor. Samsun'da doğalgazın hayatımıza girmesiyle birlikte sobacılık,
alüminyum ve kromdan yapılan mutfak eşyalarının mutfaklara girmesiyle de
bakırcılık ve kalaycılık yok oldu. Ahşap kapı ve pencere imalatı da neredeyse
tarihe karıştı. Bu arada ısı kaybını en aza indiren ve 50 yıl garanti verilen
‘pen' türü kapı ve pencereler de ahşap imalatını öldürdü.
Hazır beton imalatının inşaatlarda yaygın olarak
kullanılması ile birlikte inşaat beton işçiliği de öldü. İnşaatlarda kullanılan
hazır kalıplar inşaatçılığın birçok alt dalını da öldürdü. İş bunlarla da
kalmadı. Gelişen teknoloji, bazı sanat dallarını da öldürdü. Artık birçok
kişinin ileri teknoloji ürünü olan görüntülü ürün kullanması sonucu yağlı boya
tablo satışlarının da düştüğü görülüyor. Eskiden Ondokuz Mayıs İlçemizin
köylerinde hasır işçiliği ile yapılan el çantalarının yerini günümüzde naylon
poşetlerle plastik kutular aldı…
27.01.2011
/Şerafettin
ÖZIŞIK
