Yumurta topuklu ayakkabı, bacakta düğmeli İngiliz
pantolonu, yelek, zincirle uzamış köstekli saat, elde tespih, sekiz köşeli
kasket=Çarşamba erkeği. Ortaya yumurta topuk ayakkabı ve sekiz köşe kasket ile
bir Çarşamba markası ortaya çıkıyor. Dünyanın neresinde olursa olsun, kafasında
sekiz köşe kasket ve ayağında yumurta topuk ayakkabı olan insana sorun, mutlaka
Çarşambalı çıkar.
Çarşamba’da 150 yıldır yumurta topuklu ayakkabılar
yapılıyor. Ökçelerinde fırınlanmış kayın ağacı kullanılıyor. Dikişsiz olduğu
için topuğuna basılarak da rahatça kullanılıyor. Cezaevlerinde de Çarşamba
ayakkabıları giyiliyor. Çarşamba ayakkabılarını yöredeki erkeklerin büyük bir
bölümü kullanıyor. Yumurta topuklu
ayakkabıların ucuz, kaliteli ve dayanıklı olması, şöhretinin ülke sınırlarını
aşmasında en büyük etken olarak gösteriliyor.
Samsun’un Çarşamba ilçesinin sembolü haline gelen
yumurta topuklu ayakkabılar, yıllara meydan okumaya devam ediyor. Çarşamba’da
çok sayıda gurbetçi olduğu için, yanlarında 20-30 çift ayakkabı götürüyorlar. Yabancılar
da Çarşambalıların ayaklarında bunları görür görmez sipariş veriyor. Özellikle
Almanya, Hollanda ve Fransa’dan bu ayakkabılara ilgi büyük oluyor. Ayakkabı
yapımında kullanılan deri Bolu Gerede ve İstanbul’dan getirtiliyor. Tabaka
halinde olan deriler, müşterilerin istediği kalıba göre kesiliyor, her bir
aşaması el işçiliği ile özel olarak imal ediliyor. Çarşamba ayakkabılarını bir
tehlike bekliyor! Tarihi miras yok olma tehlikesi ile karşı karşıya bulunuyor. Çünkü
yumurta topuk ayakkabı ustaları çırak bulamamaktan yakınıyor. İlçede 51 yıldır
topuklu ayakkabı üreten mesleğin en yaşlı ustası 67 yaşındaki Tahsin Gülaçtı,
birçok kişinin mesleği bırakması nedeniyle, tek kendisinin kaldığını söylüyor.
Gülaçtı şöyle devam ediyor: “Yumurta topuk
Çarşamba’nın yöresel ayakkabısıdır. Başka bir yerde yapılsa bile bizim
yaptığımız gibi olmaz. Dana derisi, keçi derisinden yaptığımız bir ayakkabıdır.
Yumurta topuk ayakkabının giyimi hoş olur. Köylerde at koşanlar bu ayakkabılara
büyük ilgi gösterir. Eskiden bu ayakkabıları külhanbeyliler alır ve ayakkabının
topuklarına basarak giyerlerdi. Onlara has bir giyim tarzıdır ancak diğer
vatandaşlarımız da bu ayakkabılara ilgi gösteriyor. Sadece Samsun’da değil
Denizli, İstanbul, İzmir gibi ülkemizin değişik illerine de sipariş üzerine
gönderiyorum.”
Bu arada Çarşamba ilçesinde 150 yıldır giyilen
yumurta topuk ayakkabı ile en yaşlı kunduracı için, kültürün gelecek nesillere
aktarılması amacıyla koruma programı hazırlandı. Program kapsamında, yumurta
topuk ayakkabıyla ilgili belgesel çekilerek kalıcı bir eser oluşturulacak,
kundura ustası ise maddi yönden desteklenecek. Bu amaçla Tahsin Gülaçtı,
yöresel ürünün gelecek nesillere aktarılması amacıyla Çalık Yeşilırmak Elektrik
Dağıtım Anonim Şirketi tarafından koruma programına alındı.
Genel Müdür Nurettin Türkoğlu, kurum olarak
kaybolmaya yüz tutmuş meslekleri gelecek nesillere aktarmak için
desteklediklerini söyledi. Yumurta topuk ayakkabının belgeseli çekilecek.
Böylece sanat-kültür ve sanatla birlikte Tahsin Gülaçtı da koruma altına
alınıyor.
/Cemil
CİĞERİM
10.03.2014
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder