6 Ocak 1896’da İstanbul’da doğdu Vecihi Hürkuş,
Yeşilköy’deki Tayyare Mektebi’nden pilot astsubay olarak mezun oldu. 1917
senesinde Kafkas Cephesi’nde 7. Tayyare Bölüğü’nde görev yapmaktayken bir Rus
uçağını düşürdü. Kafkas Cephesi’nde Rus tayyaresi düşüren ilk pilot olarak
tarihe geçti. Aynı cephede bir başka çatışmada isabet aldı ve uçağı indirmeyi
başardı. Esir düşmeden önce düşman eline geçmesin diye de uçağını yaktı.
Ruslar esir aldıkları Vecihi Beyi Hazar
Denizi’ndeki Nargin Adası’na hapsetti. (Sarıkamış Savaşı’nda da Ruslara esir
düşüp, binlercesi öldürülen Türklerin tutulduğu suyu az, yılanı bol ada) Ancak
Vecihi Bey, Azerbaycan Türklerinin de yardımıyla adadan Bakü’ye yüzmeyi
başararak kaçtı ve yürüyerek Erzurum’a ulaşmayı başardı. 1918’de 9’uncu Harp
Tayyare Bölüğü’nde görev aldı. Burada görevliyken bir av uçağı tasarladı fakat
projesi Mondros Ateşkes Antlaşması’nın imzalanmasıyla yarım kaldı.
Kurtuluş Savaşı’na katılan Hürkuş, 1 Yunan uçağını
indirdi. Kurtuluş Savaşı’nın ilk ve son uçuşunu yaptı. İzmir (Gaziemir-
Seydiköy) hava meydanına ilk giren ve işgal eden kişi oldu. Hürkuş’a kırmızı
şeritli İstiklal Madalyası ve TBMM tarafından 3 takdirname verildi. 3
takdirname verilen tek kişi oldu.
Savaştan sonra İzmir’de yeni tayyarecileri eğitmeye
başladı. İzmir Seydiköy Hava Mektebi’nde (Bugünkü Gaziemir Hava Teknik Okullar
Komutanlığı) uçak yapımı projesine devam etti. 1924’te ganimet olarak
Yunanlılardan alınan tayyarenin motorlardan yararlanıp, ilk Türk uçağını imal
etti. 28 Ocak 1925’te “VECİHİ K-VI” adını verdiği uçağını uçurdu. İzin verecek
merci olmadığı için izinsiz havalanan Hürkuş, bu yüzden cezalandırıldı. Daha
sonra askeri havacılıktan ayrılarak uçak tasarımı ve yapımı çalışmalarına devam
etti.
1930’da ilk Türk sivil uçağını inşa etti. 1931’de
Çekoslovakya’da, başköşesinde “Yaşasın Türk Tayyareciliği” yazılı bir pankartla
onurlandırıldı ve Türkiye’den de uçuş müsaadesi aldı. 1930’larda ilk Türk Sivil
Havacılık Okulu’nu (Vecihi Sivil Tayyare Mektebi 1932) açtı. 1954’te
Türkiye’nin ilk sivil havayolu şirketi olan Hürkuş Havayolları'nı kurdu. 16
Temmuz 1969’da yaşamını yitirdi.
Kısaca sizlerle hayat hikâyesini paylaştığım
Cumhuriyetimizin demir kanatlarından Vecihi Hürkuş’un adını verdiği “Türk
Başlangıç ve Temel Eğitim Uçağı (HÜRKUŞ) Geliştirme Programı” kapsamında ilk
üretimi yapılan HÜRKUŞ Eğitim Uçağı’nın hangardan çıkış töreni çarşamba günü
TUSAŞ’a ait 'Kazan Tesisleri'nde gerçekleştirildi.
TUSAŞ tesislerinde üretilen eğitim uçağı Hürkuş,
saatte 574 kilometre
maksimum seyir hızına ulaşabiliyor. Perdövites hızı (İniş konfigürasyonu) 143
km/sa olan Hürkuş'un maksimum tırmanma hızı ise deniz seviyesinde 22 m/s olarak
belirtiliyor. Azami servis irtifasının 10 bin 577 kilometre olduğu
kaydedilen Hürkuş'un 15 bin ft'te maksimum havada kalma süresi ise 4 saat 15
dakika. Yine 15 bin ft'te 1478
km gidebilen Hürkuş, deniz seviyesinde 489 metre kalkış
mesafesine sahip. Tamamı Türk mühendisler tarafından tasarlanan uçağın iniş
mesafesi ise 593 metre .
Hangardan çıktıktan sonra test uçuşları yapacak olan Hürkuş dünyadaki
muadilleriyle rekabet edebilecek kalitede üretildi. Yetkililer, kendi sınıfının
en iyisi olarak kabul ettikleri uçağın uçuş mührü alındıktan sonra başta Arap
ülkeleri olmak üzere yurtdışına da satışının mümkün olduğunu söylüyor.
Yakından takip ettiğim, zaman zaman sizlerle
gelişmelerini paylaştığım savunma sanayimizdeki bu güzel gelişme; şüphesiz beni
çok mutlu etti. Ancak işin görünmeyen ve bilinmeyen bir yüzü var. Hürkuş eğitim
uçağının ilk parçasını, talaşlı imalatının yaklaşık P’sinden fazlasını
Samsun’un üreten yüzlerinden bir tanesi olan “Samsun Yurt Savunma Sanayi
A.Ş.” (Canik 55) firması üretti. Anlayacağınız Samsun’un
üreten yüzleri artık Hürkuş’la beraber gökyüzüne yükseldi. Akreditasyonu,
yüksek standart ve testleri dikkate alındığında havacılık sektörüne yönelik
üretim yapabilen bir üreten yüze sahip olabilmek, Samsun’un imalat sanayisi
için önemli bir kazanımdır. Firma sahiplerini, mühendis ve çalışanlarını tebrik
ediyorum. Hürkuş’a Samsun imzasını attıkları için. Sağlıcakla
30.06.2012
/Kadir GÜRKAN
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder