Tarihçi Yrd. Doç.Dr. Abdullah Bay Canik
muhassıllığı için yapılan siyasi mücadeleler adlı makalesinde:
Hazinedarzâde Süleyman Paşa’ya ait vakıf kayıtları
incelendiğinde, ailenin ilk zamanlarına ait önemli bilgilere ulaşılmaktadır.
Vakıf kayıtlarında geçen “Ayvacık kazasına tâbi Kurt Ahmedlü köyünde medfûn
akraba ve yakınları ve iyal ve evladının medfûn oldukları kabirlerinde”
cümlesinden ailenin çıkış yerinin ve menşeinin Çarşamba kazasındaki Kurd
Ahmetlü köyü olduğu anlaşılmaktadır.
Ailenin daha sonra zenginleştikçe Çarşamba kazasına
doğru nüfuzunu artırdığı yine vakfiyedeki “Rahtvan Camii şerifi havalisinde ve
Kücelü Camii şerifi kurbunda medfûn akraba ve iyallerinin iki mahalde olan
makberleri” cümlesinden anlaşılıyor.
Hazinedarzâde Süleyman Bey’den önce de aile
Çarşamba yöresinin nüfuzlu ailelerindendi. 1793 yılına ait bir belgeye göre,
Ünye âyanından Canikli Genç Mustafa Ağa’nın mütegallibe hareketlerinin
önlenmesi için “Karahisar Mütesellimi Halidzâde ve Canik sancağında
Hazinedarzâde Mustafa Ağa’ya başka başka evâmir-i âliyye” gönderilmiş ve Canik
muhassılı Osman Ağa yanında görevlendirilmişlerdir.
Yine Kasım 1793’te Trabzon eşkıyasının çıkardığı
ayaklanmanın bastırılması için Fatsa âyanı Canikli Süleyman Paşazade Mehmed
Paşa’nın oğlu Mir Ahmed Bey’in topladığı üç bin askere Hazinedarzâde Mustafa
Ağa sergerde tayin edildi Süleyman Ağa’nın diğer kardeşi Hazinedarzâde Emin Ağa
da eşkiyaları tenkil faaliyetlerinde görevlendirilmiştir.
Gerek tarihçi Yrd.Doç.Dr. Abdullah Bay’ın
yukarıdaki anlatımları; gerekse Yrd. Doç. Dr. Recep Gün beyin Rahtvan Camii
haziresindeki mezar taşları üzerine araştırması ve şahsen arazide yaptığımız
incelemeler ailenin Canik sancağındaki ilk yerleşiminin Çarşamba’da Kurt
Ahmetli köyünde ve şehir merkezinde olduğunu göstermektedir. Çarşamba Çay
Mahallesini şehrin merkezi yapan ve hükümet konağını buraya getiren Süleyman
Paşa’dır.
Şöyle ki: Hazinedarzade Süleyman Paşa’nın mezarı
Rahtvan camii haziresinde olduğu gibi, eşi Fatıma Hatuna ait 1763 tarihli
mezar, diğer eşi gürcü Fatıma Hanıma ait 1812 tarihli mezar, diğer eşi Fatıma
Hanıma ait 1812 tarihli mezar, odalığı Zernişan Kadına ait 1814 tarihli mezar,
Hazinedarzade Memiş Ağanın 1781 tarihli mezarı,
Osman Paşa’nın eşi Hava Hanımın 1855 tarihli mezarı, diğer eşi Efic
Rukiye Hanımın mezarı, oğlu Seyyid Hüseyin Bey’in 1829 tarihli mezarı, kızı
Şerife Havva Hanım’ın 1822 tarihli mezarı,
kızı Şerife Rabia Hanımın 1836 tarihli mezarı, torunu Osman Bey’in 1855
tarihli mezarı, Abdullah Paşa’nın oğlu Seyyid İsmail Bey’in 1822 tarihli
mezarı, kızı Şerife Habbe Naile Hanımın 1823 tarihli mezarı, diğer kızı Azime
Hatun’nun 1854 tarihli mezarı, Süleyman Paşa’nın kardeşi Kezban Hanımın 1831
tarihli mezarı ve Hazinedarzade Abdullah Bey’in 1884 tarihli mezarı da
buradadır.
Kurt Ahmetli köyü Paşa mezarlığında da Süleyman
Paşa’nın eşine ait mezar ile yakınlarına ait mezarlar mevcuttur. Yine aynı
köyde Osman Bey adlı mera mevcuttur. Osman Paşa Çarşamba doğumludur.
1834 tarihli ilk nüfus sayım defterine baktığımızda
Çarşamba Çay mahallesinde Çarşamba ayanı devletlü Osmanpaşazade Süleyman Bey
taifesi diye başlayan bir bölüm mevcut ve hane reisi olarak Süleyman bey’in
oğlu Osman Bey görülmektedir.
Süleyman Paşa ve küçük oğlu Abdullah Paşa’ Çarşamba
da cami yaptırmışlar ve halen mevcuttur. Ayrıca Osman Paşa’nın Süleyman Paşa
mescidinin doğu tarafındaki köşede bulunan konağı 1920’de yanmış ve konakta
başlayan yangın hükümet konağına da sıçramış tapu, nüfus ve diğer kayıtların
çoğu yanmıştır.
Hazinedarzade Süleyman Paşa Ünye’ye 1808’de bir
konak yaptırmıştır. Yukarıdaki
tarihlerden anlaşıldığı gibi Hazinedar ailesi 1700’lü yıllarda Çarşamba’ da
mevcuttur. Ünye’de ise 1800’lü yıllarda sayfiye maksatlı yerleşim başlamıştır.
Ailenin Nuri Paşa’dan gelen kolunun Ünye ve çevresinde yaşamaya devam ettiğini
biliyoruz. Ancak Hazinedar ailesinin çıkış yeri ve ana kolun 1960’lı yıllara
kadar devam ettiği yer ÇARŞAMBA’DIR.
/Av. Safa
TEMİZ
25.04.2011
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder