Bir bölgedeki hava kirliliğinin esas olarak iki
kaynağı vardır; endüstriyel/kentsel enerji üretimi ve ısınma amaçlı yakıt
tüketimi… Bunlara ilave olarak motorlu taşıtlardan kaynaklanan yanma emisyonlarını
da sayabiliriz. İlk iki kaynağın üzerinde durmak istiyorum.
Devlet Planlama Teşkilatı verilerine göre, Samsun
il merkezi ve civarında öne çıkan sanayi sektörleri arasında ağırlıklı olarak;
mobilya, giyim eşyası, gıda ürünleri, bitkisel ürün, plastik ve kauçuk ve
demir/çelik-bakır gibi ana metal imalat sanayileri yer alır. Bu sektörlerin
bazılarında proses gereği yada enerji üretimi amacıyla yakıt tüketimi söz
konusudur. Kullanılan yakıtlar arasında esas olarak kömür, fuel-oil ve tüketimi
diğerlerine oranla rölatif olarak çok daha az olmak üzere doğalgaz yer alır.
Hava kirliliğine etkileri bakımından, yukarıda adı geçen sektörlerden metal
sanayi kirlilik kaynağı olarak daima ön plandadır.
Samsun’da endüstriyel faaliyetlerin sayıca çok
olmaması, kentsel hava kirliliği kavramının ön plana çıkmasına neden olmuştur.
İl merkezlerindeki kentsel hava kirliliği ise, esas olarak ısınma amaçlı olarak
yakıtların yakılması ile oluşur. Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin
Kontrolü Yönetmeliği’nin ilgili maddesinde, “Hava kirliliğinin yaşandığı
yerleşim yerlerindeki konutlar, işyerleri ve sanayide güneş, jeotermal, ısı
pompaları ve benzeri yeni ve yenilenebilir enerji kaynakları ile doğalgazın
ısınma amaçlı kullanımı teşvik edilir." ifadesi yer alır. Çünkü doğalgaz
yakıtı diğer fosil yakıtlara oranla, kirletici niteliği bakımından temiz bir
yakıt olarak değerlendirilir; tam yanma ürünleri sadece su buharı ve karbon
dioksittir. Bu yanma ürünleri en azından kısa süreli olmak üzere, hava
kalitesini önemli ölçüde bozmaz. Ancak yüksek miktarlardaki karbon dioksit
emisyonları “Sera Etkisi” adı ile tanımlanan atmosferik sıcaklık artışlarına ve
akabinde kuraklık gibi iklimsel değişimlere neden olabilir. Doğalgaz
yakıldığında, partiküler madde yâda kükürt oksit emisyonları oluşmaz ve diğer
yakıtlara oranla daha az azot oksit oluşumları gerçekleşir.
Özellikle 2005’li yıllardan bu tarihlere kadar,
doğalgaz tüketiminin Samsun il Merkezi’nde arttığını bilmekteyiz. Samsun’da
ısınma amaçlı tüketilen yakıtlar içinde oransal olarak doğalgaz %40’lara
ulaşmıştır. Doğalgazın diğer yakıtların yerini almasıyla hava kirliliğinde
ciddi düzeylerde azalmalar beklenirken, özellikle akşam saatlerinde, Samsun’un
yerleşim yoğunluğunun yüksek olduğu İlkadım ve Gazi semtlerinde hava kirliliği
görsel olarak halen gözle görülür ve hissedilir boyutlardadır. Bu durumun
birkaç sebebi olabilir: Birincisi; doğal gazın aşırı tüketimi, ikincisi;
doğalgaz dışındaki yakıtların verimsiz yakılması, üçüncüsü ise; doğalgaz
fiyatlarındaki artışlara bağlı olarak bu yakıtın yerini diğer yakıtların almaya
başlaması…Bu üç sebebe dair çözümler, ilgili konu başlıkları sırasına göre
aşağıdaki gibi olabilir.
1.Doğal gazın aşırı tüketiminin engellenmesi için
önerilebilecek en etkin önlem; konut içi odaların herhangi birinde sıcaklık
duyarlı sensör/termostat kullanmaktır. Bu şekilde, belirli sıcaklıklara gelmiş
oda sıcaklığı algılanacak ve doğalgaz yakan kombi geçici olarak devre dışı
kalacaktır.
2.Gelir seviyesi nispeten düşük bölgelerde eğer
katı yakıt tüketen sobalar kullanılıyor ise, yakıtların kovalı yada ızgaralı
olmak üzere üsten yakılması ve böylece kömürün ısınması ile daha alevlenmeden
“kurum ve is” olarak tanımlanan ve kansorojen etkileri bulunan karbon
parçacıkları şeklindeki emisyonların bacadan kaçması engellenebilir.
3.Özellikle son yıllarda doğalgaz fiyatlarındaki
beklenmedik artışlar, bu yakıtın tüketim oranlarını il merkezinde düşürmüş,
konutlarda eski düzen yakıt sistemleri ve yakıt tüketimlerine dönüşe neden
olmuştur. Bu yüzden, temiz yakıtların tüketiminin arttırılması adına, ulusal
çevre koruma politikalarının daha sağlıklı değerlendirilmesi/oluşturulması
gerekmektedir.
Tüm bunlara ilave olarak; bina ve konutlardaki
yeterli ısı yalıtımının sağlanması ile, yakıt tüketimlerinin ortalama olarak
%20-30 oranlarında azaltılabileceğinin de unutulmaması gerekir.
/Nevzat
BEYAZIT
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder