Bu yazımı Samsun’a bir Kent Müzesi kazandırmaya
çalışan Sayın Yusuf Ziya YILMAZ Bey’e ithafen yazıyorum. Umarım danışmanları bu
yazımdan kendilerini haberdar ederler.
Kent müzeleri bir kentin tarihi belleğini
oluştururlar ve adeta kentlerin özgeçmişlerinin somut vesikaları
durumundadırlar. Ülkemizde 2000’li yıllarla birlikte kimlik, bellek, tarih,
sivil tarih, sözlü tarih ve sosyal tarih gibi kavramlar daha çok konuşulmaya
başlandı. Bu kavramlar aynı zamanda kentlerin tarihsel ve kültürel belleğini
oluşturma çabalarını da gündeme getirdi. Avrupa’da çoktan kurulmuş olan Kent
Müzeleri, bizim kentlerimiz için de bir ihtiyacı haline gelmeye başladı. Bunun
ilk adım olarak da İzmir, Kayseri ve Bursa kent müzeleri kuruldu.
Kent müzesi, Samsun’un tarihini ve çeşitli
özelliklerini öne çıkaracağından dolayı çok detaylı bir çalışmaya gereksinim
vardır. Bu nedenle öncelikle ciddi bir ön değerlendirme (fizibilite) çalışması
yapılmalı, uzmanlar tarafından raporlar hazırlanmalıdır. Kanaatimize göre
“Samsun Kent Müzesi”nin kuruluşu üç aşamalı olarak gerçekleştirilebilir:
1. KURULUŞ ÖNCESİ ÇALIŞMALAR:
Öncelikle yöresel değerler konusunda duyarlı bir
gönüllüler grubu oluşturulmalıdır. Bu grubun içinde halkbilimciler, tarihçiler,
beşeri coğrafyacılar, arkeologlar, yöreyi çok iyi tanıyan ve yöre insanı ile
rahat iletişim kuracak, onların saygı duyacağı kişiler bulunmalıdır. Yöre
halkından olan halkbilimciler, tarihçiler, meslek odaları, sivil toplum
kuruluşları, ilçe belediyeleri, alt belediyeler, muhtarlar, kanaat önderleri bu
grubun sık sık başvuracağı kişiler olmalıdır.
Kurulacak
Samsun kent müzesinin yeri, her türlü ulaşım, güvenlik, yangın, deprem, sel
gibi afetleri de göz önüne alarak tespit edilmelidir. Müze binası, Samsun
şehrinin dokusuna uygun ve şehrin kültürel geçmişini yansıtan bir yerde olmalı
ve çevresi de ona göre düzenlenmelidir. Mümkünse tarihi geçmişi olan (örneğin
eski sigara fabrikası binası gibi) bir bina olmalı, bu mümkün değilse gerekli
şartları taşıyan bir bina eskisine benzetilerek yapılmalıdır.
Kent müzesi oluşturmak için bir bütçe oluşturulmalı
ve mümkün olan en kısa zamanda müzenin kurulumu tamamlanmaya çalışılmalıdır.
Zira belediye veya valilik destekli bu tür çalışmalar belediye başkanı veya
valilerin değişmeleri halinde akim kalabilmekte, oluşan gönüllüler heyeti
dağıtılabilmektedir.
Köy köy gezilip hangi eserlerin nerede
bulunabileceği tespit edilmeli, müzede oluşturulacak bölümler ve sergilenmesi
düşünülen eserler tespit edildikten sonra öncelikle eserlerin orijinal olması
için gönüllülerden bağış istenmelidir. En son çare satın alma olmalıdır; ama
burada dikkat edilecek önemli bir husus suiistimalin önlenmesidir. Zira tespit
edilen eserleri önceden halktan alacak ve bunu yüksek fiyatla satacak art
niyetli insanlar olabilmektedir.
2. MÜZEDE BULUNACAK BÖLÜMLER VE EŞYALAR:
Başta şunu ifade etmek isterim ki, Samsun Kent
Müzesinde 19 Mayıs 1919 tarihini bize hatırlatacak bir bölüm; Tütün Müzesi;
Mübadele Müzesi; Mısır, Fındık ve Tarım Hasadı Müzesi; Balıkçılık Müzesi; Halk
Zanaatları ve El Sanatları Müzesi ve Demiryolu Müzesi gibi bölümler mutlaka
bulunmalıdır. Bunun dışında Samsun kent müzesinde bulunmasını tavsiye
edeceğimiz maddi kültür unsurları şunlar olabilir:
1.Samsun’daki köy okulları dâhil tüm eğitim
kurumlarının tarihi özellikteki eşyaları.
2.Kurtuluş Savaşı dönemine ait her türlü silah,
çanta, teçhizat, yazılı evraklar.
3.Yöresel giyim-kuşam eşyaları ve örnek odalar
(örneğin gelin odası).
4.Yöresel dokumalar, tezgâhlar.
5.Samsun’da kurulmuş ve yöreyle özdeşleşmiş
fabrikalara ait eski eserler ve resimler.
6.Samsun’da görev yapmış eski valiler, kaymakamlar,
belediye başkanları ve eski siyasetçilere ait tanıtım bilgileri.
7.Şehre ait eski fotoğraflar.
8.Samsun’da yayınlanan eski gazetelerden örnekler;
eski baskı makineleri.
9.Samsun’da yayın yapan televizyon ve radyolarla
ilgili amblem ve tanıtımlar.
10.Samsun’da faaliyet gösteren sivil toplum
kuruluşlarının tanıtımı (Bu, aynı zamanda onların desteğini de sağlar).
11.Eski hastane resimleri ve hastane araç
gereçleri.
12.Özellikle Samsunspor’un tarihçesi ve yetişen
yıldız sporcuların tanıtım bilgileri.
Ayrıca toplanan eserler, elle dokunmanın
önlenebilmesi için mutlaka cam bölmeler içinde sergilenmelidir. Yangına ve
hırsızlığa karşı tedbirler alınmalıdır. Kent müzesinin ölü bir müze olmaması
için içinde sergi salonu ve konferans salonu bulunmalıdır.
3.MÜZE KURULDUKTAN SONRAKİ ÇALIŞMALAR:
Elde edilen tarihi evraklar “prestij kitap” olarak basılmalı
ve kütüphanelerde araştırmacıların hizmetine sunulmalıdır. Müzede bulunacak
sergi ve konferans salonunda kültürel faaliyetler, sergi ve konferanslar
düzenlenerek dünle bugün bir araya getirilmelidir. Öncelikle kentte bulunan tüm
okullardaki öğrencilerin bir program dâhilinde müzeyi gezmeleri temin
edilmelidir. Köy muhtarları ile yapılacak kimi toplantıların burada olması ve
buranın başta muhtarlar olmak üzere azalara, köyde bulunan imam, sağlıkçı,
öğretmen vb. memurlara da gezdirilmesi önemlidir. Ayrıca bütün Samsunluların ve
turistlerin müzeden azami ölçüde yararlanmaları için gerekli kolaylık ve
güvenlik sağlanmalıdır. Kalın sağlıcakla.
22.02.2011
/Bekir ŞİŞMAN
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder