Samsun Ahşap Camileri Tipoloji 2010 (4)

Sonuç olarak; yığma yapı esasında kurulan Samsun Ahşap Camileri Milli Mimari geleneklerin yanı sıra coğrafi ve mahalli geleneklerle yoğurularak inşa edilen dini mimari örnekleridir. Süsleme genel olarak değerlendirildiğinde her dönemin kendine has zevk ve üslup anlayışı varlık göstermektedir. Erken Örneklerdeki rumi-palmet ağırlıklı üsluplaşmış hayvan motifleri ile antik çağ süsleme izleri yanı sıra Türk-Süsleme Sanatının vazgeçilmez unsuru, sonsuzluk prensibinin ifadesi geometrik hatlar yoğun olarak kullanılmıştır. İslâm önceki süsleme unsurlarından Mühr-ü Süleyman gibi motiflerinde halen sevilerek kullanıldığı görülmektedir. Çarşamba ilçesi , Ordu Köyü Ahşap Camii içerisindeki Ahşap Sütunda ve bölge mezar taşlarında sıkça rastlanan Mühr-ü Süleyman betimlemelerinde İslâm  Öncesi Türk inançlarının iz düşümleri  yanı sıra ,  motifin mevcut inanç sistemi ile barışık hale gelmesinde Hazar Tük Ustalarının bölgedeki mimari, ahşap ve taş işleme sanatında etkili  olması gösterilebilir.Tezyinatta genel olarak aşı boyası nakış tercih edilirken ,ahşap işçilikte ajur, kündekâri, oyma kabartma, çıtakâri, çakma gibi teknikler sıkça uygulanmıştır.Beylikler dönemi örneklerde de süsleme Anadolu Selçuklu uslubunun devamı niteliğindedir.Osmanlı döneminde ise daha sade bir anlayış süslemeye hakimdir.18.yy.dan itibaren batılı sanat akımlarının etkisiyle süsleme anlayışı tamamen farklı bir boyut kazanmış,Ustalar tam bir Çağ Ressamı becerisi ile tuval boyar gibi kaygısızca Camii ahşabını boyamışlardır.Süsleme ustalarının belli olduğu Ahşap Camiiler varsa da çoğu isimsiz Halk Ressamlarıdır.Ahşap ustalarının adına rastlanmaz pek rastlanmaz ancak her biri nesilden nesile geçen bir sanat öyküsünün temel taşları olma özelliklerini korumaktadır. 

Samsun Ahşap Camilerinin İlçelere ve Köylere  göre dağılımı şu şekildedir; 

Alaçam İlçesi; Uzunkıraç, Pelitbükü, Şirin Köy Ahşap Camileri 

Asarcık İlçesi; Akyazı Köyü-Gökgöl, Kılavuzlu (3 adet),Koşaca, Ayaklı Alan,Yayla Köyü Ahşap Camileri

Ayvacık İlçesi; Tiryakioğlu, Ardıç Köyü, Gökçeli, Ayvacık-Merkez Camii, Döngel, Terice Köyleri Ahşap Camileri

Çarşamba İlçesi; Göğceli, Şeyh Habil, Ordu Köyü Kılcanlı, Kuşhane, Muscalı, Konukluk, Susamcı Dede, Paşayazı, Aşağı Kavacık Köyleri Ahşap Camileri

Kavak İlçesi; Bekdemir, Alagömlek, Karaaslan,Tatarmuslu, Değirmencili, Çakallı-Kasımzâde Sofi Ahmet Efendi  Ahşap Camiileri

On Dokuz Mayıs İlçesi ; Engiz Camii

Tekkeköy İlçesi; Çayır Çökek, Sarıyurt,Yenidoğan   Köyleri Ahşap Camileri

Terme İlçesi; Merkez Pazar Camii,Dağdıralı,Yukarı Söğütlü-Karacalı, Aşağı Söğütlü, Yeni Camii Köyü , Ambartepe Beldesi Tellipınar,Orta Mahalle ve Elmalık  Ahşap Camileri

Salıpazarı İlçesi; Yenidoğan, Sarı Hasan,Yavaş Bey, Esat Çiftliği-Çatak, Güzel Vatan,Yeşilköy-Albayrak, Yeşilköy Merkez, Konakören –Bakacak, Konakören - Merkez Camii, Kızılot, Karayonca, Karaman, Alan Köy , Karadere , Kırgıl,Kayadibi , Mescitli Köyleri Ahşap Camii

Vezirköprü İlçesi; Çorakdere Köyü,Karanar  Köyü  Ahşap Camiileri

Yakakent İlçesi; Kuzuören Köyü Ahşap Camii

1)GÖNÇER, Süleyman;Afyon İli Tarihi, Cilt I, S:247-248, 1971, İzmir. 

2) ABDİZÂDE,Hüseyin Hüsameddin; Amasya Tarihi,1986, Ankara,                                             

KAYNAKÇA:

1) Emine YILMAZ:Samsun Ahşap  Camileri  Arşivi (1996/2009 Yılları Arası)

2) 2002 Yılı  18-24 Mayıs Müzeler Haftası Samsun Ahşap Camileri Fotoğraf Sergisi, Müze Müdürlüğü  Arşivi

3-Emine YILMAZ; Tâcüddinoğulları Beyliğinden Günümüze Açılan Pencere Ordu Köyü,Barış Gazetesi,Sayfa 2, 22 Mayıs 2001,Samsun.

4-Emine YILMAZ; Samsun Ahşap Camiilerinin Serüveni,Samsun VİP Dergisi,Yıl 1,Sayı 3,Sayfa 62-66,Mart 2006,Samsun.

5-Emine YILMAZ; Samsun Ahşap Camiilerinin Serüveni II ,Samsun VİP Dergisi,Yıl 1,Sayı 4,Sayfa 72-75,Mayıs 2006,Samsun.

6-Emine YILMAZ;Kavak Bekdemir Köyü Camii;Samsun Halk Gazetesi, Ramazan Eki,Sayfa 13, 26/09/2006,Samsun.

7-Emine YILMAZ;19 Mayıs Engiz (Yürükler) Camii, Samsun Halk Gazetesi, Ramazan Eki, Sayfa 13,27/09/2006,Samsun.

8-Emine YILMAZ; Terme Pazar Camii, Samsun Halk Gazetesi, Ramazan Eki, Sayfa 13,28/09/2006,Samsun.

9-Emine YILMAZ; Terme Aşağı Söğütlü Köyü Merkez Camii, Samsun Halk Gazetesi, Ramazan Eki, Sayfa 13,25/09/2006,Samsun.

10-Emine YILMAZ; Terme Dağdıralı Köyü Camii, Samsun Halk Gazetesi, Ramazan Eki, Sayfa 13,29/09/2006,Samsun.

11-Emine YILMAZ; Vezirköprü İlçesi Çorakdere Köyü Camii, Samsun Halk Gazetesi, Ramazan Eki, Sayfa 13, 13/10/2006,Samsun.

12-Emine YILMAZ;Kavak Tatarmuslu Köyü Camii, Samsun Halk Gazetesi, Ramazan Eki, Sayfa 13, 05/10/2006,Samsun.

13)GÖNÇER,Süleyman;Afyon İli Tarihi, Cilt I, S:247-248, 1971, İzmir.

14) ABDİZÂDE,Hüseyin Hüsameddin; Amasya Tarihi,1986, Ankara,                                              

/Emine YILMAZ

Müze Araştırmacısı-SAMSUN

MAYIS 2010

http://www.samsunbulten.com/kose.asp?yazar=50&id=175