AVM diye anılan büyük alış-veriş merkezleri
gittikleri illere sosyal yönden bir hareket getirse de, o kentin yerli
esnafının ticaretini son derece olumsuz etkilemektedir. Bu olumsuz etki, Samsun
gibi ekonomisini büyük çapta ticaretin yönlendirdiği kentler de çok daha fazla
hissediliyor.
Tütün, Şekerpancarı ve Fındık üretim alanlarının
sınırlandırılması ile üretimden kopan ve sanayisi gelişmemiş Samsun’da ki en
önemli geçim kaynağının ticaret olduğu yadsınamaz.
Samsun bankalarında yatırıma yönelmeyen büyük bir
atıl paranın olduğu bilinen bir gerçektir. İşte bu atıl parayı ve hareketli
ticari yapıyı keşfeden ulusal ve uluslararası büyük mağaza zincirleri Migros ve
Carfeoursa ile teknik malzeme pazarlayan Baumax ve Tekzen gibi büyük alışveriş
merkezleri bir biri ardına Samsun’da da açılmaya başladı. Bunları da
yenilerinin takip edeceği de anlaşılıyor.
Bunların dışında bir başka alış-veriş merkezi
çeşidi ise yeme-içme ve giyim eşyası zincirlerinin yer aldığı, AVM diye anılan
büyük alış-veriş mağazaları olup, bunların ilki Afra ile Yeşilyurt alış-veriş
merkezleridir. İnşaatları devam eden üç tanesi de yakın zamanda hizmete
girecektir.
Bu mağazaların açılması ile Samsun insanın tek
geçim kaynağı olan ticaret büyük darbe yemiştir.
Samsun, yukarıda da belirttiğim gibi üretimden kopartılmış
ve sanayisi yeterince gelişmemiş emekli, memur, işçi ağırlıklı bir kenttir.
Dolayısıyla da, bu ücretli kesimin yaşamlarını sürdürmek için yaptığı
alış-verişlerle ticari piyasaya giren para, yerli esnafı ayakta tutmaktadır.
Hızla sayıları artan bu alış-veriş merkezleri işte
bu nedenle yerli esnafı çok olumsuz etkilemeye başlamıştır.
İşin bir olumsuz yanı da Samsun esnafının bu
alış-veriş merkezlerinde işyeri kiralama şansı yoktur. Çünkü bu çarşılardaki
dükkânları iki pazarlama şirketi pazarlamaktadır. Onların tercihi de ulusal
veya uluslararası zincirlerdir. Bu zincirlerde kendileri dışında hiç bir yerli
işyerine izin vermemektedirler. Bu konuda da adeta bir tekel oluşmuştur.
Bu AVM’lerin Samsun’un ticaretine yaptığı olumsuz
etki bununla da sınırlı değildir. Samsun’da ki sıcak parayı bir oluk gibi çeken
bu mağazaların belki de en büyük olumsuz etkisi Büyükşehir Belediye’sinedir.
Çünkü bu AVM’lerde yer alan firmaların hiç
birisinin merkezi Samsun değildir ve vergilerini kayıtlı olduğu büyük illerde
vermektedirler. Bu vergilerin % 7.5 civarında ki payı belediyelere aktarıldığı
için belediyeler yani Samsun bu gelirden mahrum kalmakta ve Samsun Halkı’nın
sağladığı paralar başka illerin gelişmesine katkı vermektedir.
Kent yönetimleri ve ticareti yönlendirmesi gereken
sivil toplum kuruluşları, her konuda olduğu gibi bu olumsuz gelişmeye de
seyirci kalmaktadır. Oysa Samsun esnafına sahip çıkması gerekenlerin başında
Ticaret ve Sanayi Odası ile Ticaret Borsa’sı gelmektedir. Böyle bir duyarsızlığa
da pes denir doğrusu.
Son iki yılda bu AVM’lerden iki tanesi de Trabzon
ve Denizli’de açılmıştır. Bu kentlerde ki AVM’lere yerel birimler bir şekilde
etkili olmuş ve yerel firmalarda bu AVM’lerde belirli oranda yer
almışlardır. Demek ki, istenince bazı
kurallar değişebiliyormuş. Yeter ki, kent yönetimlerinde kentlerine sahip çıkma
bilinci yerleşmiş olsun.
Sonuç;
1- Bu
AVM’ler şehir dışında konuşlandırılmalıdır.
2- Yerel
yönetim birimleri ve Ticaret Odaları bu AVM’lere her sektörden birer de yerel
firmanın bulunması için çaba harcamalıdırlar.
Bunlar yapılmazsa Samsun’u ayakta tutan ticari yapı
da çökecektir. AVM’lere bir de bu pencereden bakılmasında yarar görüyorum.
İyi haftalar...
/Sadi SUBAŞI
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder