Saathane Meydanı İçin Karar Günü

Çocukluğumuzda ve gençliğimizde Saathane Meydanı; buraya açılan Namık Kemal Caddesi, Bankalar Caddesi Buğday Pazarı Caddesi, Necipbey Caddesi, Kasaplar Sokak ve bunların bağlantıları ile tarihsel olarak şehrin en önemli ticaret bölgesini teşkil ediyordu. Zamanla şehrin büyümesiyle, şehirde yeni ticaret bölgeleri oluşsa da Saathane Meydanı ve çevresi  yine şehrin en önemli ve hareketli ticaret bölgesi vasfını halen korumaktadır. Bunun en önemli vurgusu da bu bölgedeki sokak adlarıdır: Balıkpazarı Sokak, Patlıcanpazarı Sokak, Buğdaypazarı Sokak, Çarıkcılar Sokak, Kasaplar Sokak, Bankalar Sokak, Eskitelgrafhane Sokak ve ayrıca burada bulunan tarihi karakolun adı da Çarşı Karakolu’dur. Türkiye’de başka hiçbir ticari bölgede bu kadar ticarete vurgu yapan sokak ismine bir arada rastlayamazsınız. Bu da  bölgenin şehrin yaşamında izler bırakan tarihi bir arasta niteliği taşıdığının en açık bir göstergesidir.

Bölgenin revizyonu için ilk ilgilenen belediye başkanı merhum Muzaffer Önder olmuş, belediyenin önünü düzenleyecek bir planın yapılması için çalışmalara başlanmıştır. O günkü plan müellifine bölgeyi biraz geniş tut ki hareket kabiliyetimiz olsun telkini yapılarak, tarihi eserle birebir yakın olmayan yerler bile etki alanı adı altında projeye dahil edilmiştir. Böylece 1992 yılında bugünkü uygulamaya da mesnet teşkil eden ilk plan ortaya çıkmıştır. Bölgede dedelerimizden kalan iki binamızın da bulunması nedeniyle (ki bunlardan biri Samsun’un ilk dört otelinden biri olan Zaman Oteli’dir) bölge esnafını ve mülk sahiplerini temsilen Muzaffer Önder ile yapılacak görüşme heyetine ben de katılmıştım. O gün Sayın Önder’e bölgenin tarihsel ticari konumunu anlatarak, bölgedeki tarihi eserleri meydana çıkartacak fakat bölgedeki ticari faaliyete son vermeyecek düzenlemelere hazır olduğumuzu ileterek, bölgenin bu tarihi vasfını bertaraf etmenin tarih adına tarihi yok etmek olacağını söylemiştik. Sayın Önder cevaben projenin düşünülenden de daha geniş bir bölgede hazırlanmış olduğunu ve açıkladıklarımızın ışığında yeni bir çalışmanın yapılacağını bizlere söylemişti.

Günümüze gelindiğinde:

12 Haziran 2011 tarihindeki genel seçimin ertesi günü yapılan Samsun Büyükşehir Belediye Meclisi toplantısında, 1992 tarihli ilk proje aynen meclis üyelerinin onayına sunulmuş ve askıya çıkarılmıştır. Maalesef 19 yıl sonra bu konuda gerek bölge esnafı, gerekse mülk sahipleri ile hiçbir istişare yapılmadığı gibi yasa gereği yapılması gereken bilgilendirme toplantıları da göz ardı edilmiştir. Askı süresinin son haftasında tesadüfen haberdar olan mülk sahibi ve esnafın Samsun Ticaret ve Sanayi Odası meclis salonunda yaptıkları bir toplantıda konu hakkında edinilen bilgiler paylaşılmış ve yasal hakların savunulması için bir yürütme kurulu oluşturulmuştur. İlk plan dönemimdeki heyette bulunmam nedeniyle, benim de bu kurulda bulunmam uygun görülmüştür. Yapılan ilk değerlendirmeler sonucu toplanan bilgilerin öncelikle Samsun Büyükşehir Belediye Meclis Üyelerine aktarılması amaçlanmıştır.

Belediyemizce imar planı değişikliğinin, bölgedeki tarihi yapıları kapsaması nedeniyle, onaylanmak üzere Samsun Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’na yollanması üzerine, Kurulun gerçekleştirdiği 29 Temmuz 2011 tarihli toplantıda bazı gerekçelerle planın uygun olmadığı öngörülerek Belediyemize iade edilmiştir. Gerekçeler içinde en önemlisi ise eski Telgrafhane Sokağı’nın korunması amacını taşımaktadır. (Atatürk’ün 1919 yılında Samsun’a çıktığında karargaha çektiği ilk telgraf bu sokaktaki bir binadan yollanmıştır.)

Ancak bu noktadan sonra Büyükşehir Belediyemiz yasa hükmü olan bilgilendirme toplantısı yapma gereğini duymuş ve 19-26 Ağustos günlerinde dağıtım listesindeki tarafların da katıldığı iki toplantı Belediyemizde düzenlenerek planın gereği anlatılmaya çalışılmıştır. Katılımcı sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri planın bölgenin tarihi ve ticari vasfını birlikte koruyarak rehabilite edilmesine ilişkin görüşlerini sözlü ve yazılı olarak Büyükşehir Belediyemize iletmiş, yine bölge esnaf ve mal sahibi temsilcileri de bölgenin tarihi bir arasta olduğunu ve Atatürk’ün çektiği ilk telgrafın buradan yolladığına açıklık getirmelerine rağmen Belediyemizi temsil eden görüş, burada ticaret artık yok diye özetlenerek yapılan bütün yaklaşımlar temelden kabul görmemiştir.

Şu an gelinen safha yapılan düzeltmelerle hazırlanan yeni planın (ki bu plan bölgedeki ticaretin yok edileceği bir yıkım kararını taşımaktadır) meclis üyelerinin kararına sunulmasıdır. Yıkım yapılacak bölge, Samsun’un geçmişini yansıtan bir ticari arasta bölgesidir ve bizzat tarihtir. Sayın Meclis Üyelerinin bir yıkım kararından önce alternatif projelere de yer verebilecek bir zamanı Belediyemize ve Samsun halkına tanıması şehrimizin yararına olacak ve aynı zamanda bu gelecek nesillere tarih adına da bir hediye sunulacaktır.

/Yücel TÜRE

http://www.halkgazetesi.com.tr/author_article_detail.php?id=7702